. خود ارضایى یکى از اقسام انحرافات جنسى به شمار مىرود. در پیدایى آن علل مختلفى دخالت دارد مانند تحوّلات بلوغ، عوامل تحریک زا، عقده حقارت، مساعد نبودن محیط خانواده، معاشرت با منحرفان، ضعف ایمان و ناآگاهى از پیامدهاى خودارضایى. متأسفانه خودارضایى، عوارض زیان بارى دارد، مانند ضعف سیستم عصبى، ناتوانى جنسى، گریز از ازدواج، سرد مزاجى، پژمردگى رنگ، ایجاد حلقه سیاه دور چشم، خستگى و خواب آلود بودن، شرم کاذب، گوشهگیرى و آشفتگى در خواب.(1) البته تأثیر خودارضایى در ازدواج و یا بچه دار شدن مطلبى نیست که براى همه افراد یکسان باشد. در این باره باید پزشک متخصص با معاینات خود نظر دهد. معمولاً این مشکل براى افرادى که در خود ارضایى افراط کرده و سابقه زیادى دارند، ممکن است اتفاق افتد. از نظر شرعى شکى نیست که خود ارضایى حرام است و استغفار و توبه از آن لازم مىباشد. اسلام براى مقابله با انحرافات جنسى عموماً و خودارضایى خصوصاً در دو بخش پیشگیرى و درمان راهکارهاى مناسبى را ارائه کرده است. اما روشهاى کاربردى در بخش نخست عبارت است از: 1- خردورزى: خودارضایى نتیجه عدم تعدیل غریزه جنسى است. بدیهى است که با مهار احساسات و تعدیل غریزه جنسى مىتوان از خود ارضایى پیشگیرى کرد. یکى از راههاى مهار غریزه جنسى استفاده از نیروى عقل است. امام على(ع) مىفرماید: «در دلهاى بشر، خاطرات بد و خواهشهاى زشت پدید مىآید و عقل از اعمال آن خاطرات جلوگیرى مىکند».(2) البته به دلیل نیرومندى غریزه جنسى و نارسایى عقل در ایام بحرانى بلوغ، این چراغ هدایت، کم فروغ مىگردد. در این شرایط باید از احساسات مذهبى بهره گرفت. 2- خدا محورى: در هنگامه بحران بلوغ، با استمداد از احساسات مذهبى و رعایت تقوا مىتوان شهوت را کنترل کرد. بزرگترین قدرت براى مهار غرایز از نظر اسلام احساس مذهبى است. قرآن مجید نماز را عامل باز دارنده از گناه مىداند و مىفرماید: «نماز آدمى را از کارهاى زشت باز مىدارد».(3) جوانى از انصار نماز را با پیامبر ادا مىکرد، ولى آلوده به گناهان زشتى بود. حضرت فرمود: «سرانجام نمازش او را از این اعمال پاک مىکند».(4) البته هر نمازى به نسبت رعایت شرایط، این اثر را دارد. رسول اکرم(ص) به جوانان توصیه مىکند براى کنترل غریزه جنسى، از روزه و امساک از خوردن استفاده کنند.(5) 3- رعایت اصل مهم حیا و عفت در محیط خانه: رعایت بعضى مسائل مانند جداسازى محل خواب کودکان، محدود کردن، تماس بدنى با آنان، دور نگاه داشتن کودکان از مناظر مهیج از بروز انحراف جنسى جلوگیرى مىکند. 4- دقت در دوست یابى: اولین قدمهاى انحراف را نوجوانان به کمک دوستان ناباب بر مىدارند. براى پیشگیرى از انحرافات جنسى باید در انتخاب دوست وقت کافى صورت گیرد. 5- کنترل غریزه جنسى: جوان باید از ابتداى بلوغ، غریزه جنسى را به کنترل در آورد تا انحراف به صورت عادت در نیاید. کنترل از طریق: طرد افکار شیطانى، پر کردن اوقات فراغت، کنترل چشم و عدم اختلاط زن و مرد انجام مىگیرد. بیدار ماندن در رختخواب ممکن است زمینه ساز برخى انحرافات شود، از این رو به جوانان توصیه مىگردد زمانى وارد بستر شوند که به حد کافى خسته شده و آماده خواب باشند. براى این امر مىتوان از مطالعه کتابهاى مفید قبل از خواب استفاده کرد، زیرا اشتغالات فکرى اثر عمیقى در انصراف فکر از عادات و انحراف جنسى دارد، از این رو پر کردن اوقات فراغت از اهمیّت خاصى برخوردار است. 6- یاد مرگ: یکى دیگر از عواملى که در غلبه بر شهوت نقش مهمى دارد، یاد مرگ است. رسول اکرم(ص) مىفرماید: «زیاد مرگ را یاد کنید که یاد مرگ شکننده لذّات نفسانى و حایل میان تو و شهوات است».(6) 7- ازدواج: راه صحیح ارضاى غریزه جنسى، ازدواج قانونى است. رسول خدا(ص) مىفرماید: «اى جوانان! هر یک از شما که قدرت ازدواج دارد، حتماً اقدام کند، زیرا بهترین وسیله است که چشم را از نگاههاى آلوده و عورت را از بى عفتى محافظت مىکند».(7) از این رو اسلام، در جایى که ترک گناه منوط به ازدواج باشد، آن را واجب کرده است. فقهاى عظام فرمودهاند: کسى که به دلیل نداشتن زن به حرام مىافتد واجب است زن بگیرد.(8) این مسئله در مورد زنان نیز مؤثر است. 8- خویشتن دارى: قرآن مجید راه مقابله با طغیان غریزه جنسى را در صورت فراهم نبودن زمینه ازدواج، خویشتن دارى در امور جنسى مىداند و مىفرماید: «آنها که وسیله ازدواج ندارند، باید عفت پیشه کنند تا خداوند آنان را به فضلش بى نیاز کند».(9) البته تسلط بر نفس و تعدیل غریزه جنسى، کار بسیار دشوار است که نیاز به مقاومت سرسختانه دارد. امام على(ع) مىفرماید: «شهوتها و خواستههاى نفسانى، بیمارىهاى کشنده هستند و بهترین دواى آنها، صبر و پایدارى در برابر آنها است».(10) 9- تقویت اراده: اگر زیاده خواهى جنسى به صورت عادت ناپسند خودارضایى در آمده باشد، از آن جا که عادت به منزله طبیعت دوم آدمى به شمار مىرود، رهایى از آن، احتیاج به عزمى راسخ دارد. آن چه در شروع کار مهم است، خواستن و انگیزه داشتن است. در این جهت تلقین مثبت بسیار کارساز است. افراد مبتلا به خودارضایى باید مرتب به خود تلقین کنند که به خوبى قادرند این عادت را ترک کنند، ضمن این که به دنبال آن جاى گزین کردن یک عادت پسندیده ضرورى است. روان شناسان مىگویند: براى ترک یک عادت بد، حتماً باید به سراغ عادت خوب رفت و آن را جانشین عادت بد نمود. در مورد عادات بدجنسى باید درست در همان ساعاتى که انگیزه آن در مبتلایان تولید مىشود، به سراغ برنامه خاصى (مانند ورزش، تفریح، رفتن پیش دوستان و بطور کلى بیرون آمدن از خلوت و تنها بوده) که براى چنین ساعاتى از قبل پیش بینى کردهاند بروند.(11) 10- مؤاخذه و تنبیه: آدمى گذشته از همت والا، به محرک هایى نیازمند است تا نفس مایل به تنبلى و رکود را به حرکت و تلاش وا دارد و در طریق مجاهدت با نفس ثابت قدم و مقاوم گرداند. در این میان، مهمترین محرّک، تنبیه و مجازات است. مجازات در برابر زیاده خواهى جنسى از ملامت شروع و سپس به مراحل شدیدتر مانند محروم کردن خویشتن از بعضى لذایذ زندگى در مدّت معیّن منتهى مىگردد. 11- ورزش: یکى از راههاى آرام کردن طوفان غریزه جنسى در انسان، ورزش و فعالیت بدنى است، زیرا ورزش مقدار فراوانى از انرژىهاى بدنى و فکرى انسان را به خود اختصاص مىدهد و از مسائل دیگر کم مىکند. 12- کم خورى: در روایات اسلامى از روزه دارى به عنوان یک عامل غلبه بر شهوت یاد شده است. پیامبر اکرم(ص) مىفرماید: «اى جوانان! هر یک از شما قدرت ازدواج دارد ازدواج کند و اگر قدرت ندارد، روزه بگیرد، زیرا روزه گرفتن براى کنترل شهوت مفید است». پى نوشتها: 1. احمد احمدى، روانشناسى نوجوان و جوان، ص 120. 2. غررالحکم، ج 2، ص 500. 3. عنکبوت (29) آیه 45. 4. تفسیر نمونه، ج 16، ص 287. 5. بحارالانوار، ج 100، ص 220. 6. بحارالأنوار، ج 74، ص 388. 7. مکارم الاخلاق، ص 100. 8. توضیح المسائل مراجع، ج 2، مسئله 2443. 9. نور (24) آیه 33. 10. غررالحکم، ج 1، ص 72 11. ناصر مکارم شیرازى، مشکلات جنسى جوانان، ص 169.